Przemiany w sporcie łódzkim po 1956 r

Authors

  • Julian Jaroszewski Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Koninie

DOI:

https://doi.org/10.29038/2220-7481-2020-02-44-52

Keywords:

sport, changes, October 1956, Łódź

Abstract

The sport movement along with other aspects of social life was strictly controlled in the communist countries. After Joseph Stalin’s death in 1953 the «thaw» was a hope for democratization. On the other hand, a hope for the Polish society appeared in 1956 when, after a wave  of demands and criticism, people enforced the liberalization of home politics. The Head Committee of Physical Culture also believed in the necessity of unavoidable changes. It aimed, however, at the rigid control of the direction and the tempo of the changes by the party apparatus. Although post-October changes followed the mainstream ones, the local specificity can be noticed. They resulted, among the others, from the fact that there existed two committees of physical culture, one in the city of Łódź, the other one in the voivodeship. The process of changes in Łódzkie region was initiated by the national council of sport activists in which regional delegates participated. Both the meeting itself and further changes were scrutinously supervised by party authorities. As a consequence of talks and implemented acts the majority of clubs and associations returned to their traditional names. Sport activists expelled after 1949 were welcome to work in them. This process did not concern all of them. An attempt to reactivate ‘Sokół’ Gymnastics Association was not approved by party authorities because it was a counter proposition to The Society for the Promotion of Sport and Physical Activity ‒ a unit newly created by the communists. Previous sport sections functioning under The Voivodeship Committee of Physical Culture and Łódzki Committee of Physical Culture, after being combined, reflected county sport unions that were in operation until 1949.

References

1957–1967 X lecie TKKF na Ziemi Łódzkiej. (1967). Łódź: TKKF. S. 4.

3 maja powstanie Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej. (1957, 15 kwietnia). Przegląd Sportowy. Nr 54. S. 2.

511 klubów zarejestrowały już Rady Narodowe. (1957, 21 maja). Przegląd Sportowy. 75. S. 2.

Aktyw bokserski województwa opowiedział się za odrębnym związkiem. (1957, 8 stycznia). Dziennik Łódzki. 6. S. 6.

Aktyw sportowy radzi. (1957, 28 lutego). Przegląd Sportowy. 28. S. 1.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Główny Komitet Kultury Fizycznej, sygn. 24, Kultury w Polsce w roku 1957. Dane statystyczne. Pisma okólne, biuletyn informacyjny, notatki służbowe, sprawozdania zbiorcze. 1956–1958. K. 1, Biuletyn informacyjny. Kultura fizyczna w Polsce w roku 1957. Dane statystyczne. Tabela 1.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Główny Komitet Kultury Fizycznej, sygn. 118/4, cz. 2, Protokoły Prezydium WKKF Łódź, 1955. K. brak, Informacja odnośnie przyjmowania nazw przez Koła Sportowe na terenie województwa łódzkiego.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Główny Komitet Kultury Fizycznej, sygn. 118/12, Protokół Prezydium WKKF Łódź, k. brak, Protokół z pierwszego posiedzenia Komitetu Kultury Fizycznej odbytego w dniu 13.IX. 56 r.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Główny Komitet Kultury Fizycznej, sygn. 132/43, Protokoły z posiedzeń plenum prezydiów WKKF, Plenum Zarządu Gł. Pol. Zw. Mot. i inne (1951), k. brak, Protokół z posiedzenia Wojewódzkiego Komitetu Kultury Fizycznej w Łodzi w dniu 9.XI. 1956 r. pkt. 3.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Główny Komitet Kultury Fizycznej, sygn. 172/153, Protokoły z plenów i prezydiów Woj. KKF 1957, k. 125, Protokół z posiedzenia Woj. Kom. Kult. Fiz. odbytego dnia 12. VII. 57 r.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Główny Komitet Kultury Fizycznej, sygn. 172/153, Protokoły z plenów i prezydiów Woj. KKF 1957, k. 147, Protokół z posiedzenia WKKF z udziałem delegatów na Krajową Naradę Aktywu Sportowego w Warszawie odbytego w dn. 22.II.57 r.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Główny Komitet Kultury Fizycznej, sygn. 172/153, Protokoły z plenów i prezydiów Woj. KKF, k. 166, Notatka służbowa dla dyrektora Departamentu Wyszkolenia Sportowego w sprawie lustracji ŁKKF i WKKF w Łodzi, przeprowadzonej przez naczelnika Jerzego Romana i st. inspektora Eugeniusza Karpowa w dn. 22–24.I.57 r.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Główny Komitet Kultury Fizycznej, sygn. 172/153, Protokoły z plenów i prezydiów Woj. KKF, k. 171, Wykaz Kół Sportowych projektujących przejście na Kluby Sportowe z odpowiedzialnością prawną.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki, sygn. 3/314, Kontrola jednostek podległych i nadzorowanych. Okręgowe Związki Bokserskie Bydgoszcz, Katowice, Koszalin, Łódź, Olsztyn, Opole, Wrocław. Kontrole przeprowadzone przez GKKFiT w WKKFiT. Protokół, zalecenia pokontrolne, sprawozdania, wycinki prasowe, oświadczenia, wyjaśnienia. 1956–1961, k. brak paginacji, Protokół z przeprowadzonej kontroli działalności Łódzkiego Okręgowego Związku Bokserskiego w dn. 26.VI.–2.VII.1958 r. i 9. VII.1958 r. przez st. insp. WKKF w Łodzi ob. Grabowską D., Panfila M.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki, sygn. 8/429, Kontrole klubów sportowych województwa łódzkiego. Zarządzenia pokontrolne, sprawozdania, korespondencja 1958– 1960, k. brak, Protokół z przeprowadzonej kontroli działalności WKS Wieluń w dniu 30.V.1958 r.

Archiwum Państwowe w Łodzi, Komitet Łódzki Polskiej Partii Robotniczej, sygn. 2564, Materiały turystyki i sportu (protokół narad aktywu, opinie o aktach prawnych, informator komitetu okręgowego Wyścigu Pokoju, k. 2, Protokół z narady aktywu sportowego m. Łodzi odbytej w dniu 7.XII.1956 r. w sali Prezydium Rady Narodowej.

Archiwum Państwowe w Łodzi, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Łodzi, sygn. 1306, Komisja Sportu i Turystyki (plan pracy IV kwartał 1957 roku oraz sprawozdania z działalności komisji klubów i związków sportowych). 1957–1958. K. 5, Sprawozdanie z działalności Komisji Sportu i Turystyki przy KW PZPR w Łodzi.

Archiwum Państwowe w Łodzi, Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej Łódź Śródmieście, Wydział Spraw Wewnętrznych, sygn. 865, Robotnicze Towarzystwo Sportowe «Widzew» (statut, powstanie, protokoły z posiedzeń, kontroli, korespondencja) 1957–1964. K. 209, Protokół kontroli Stowarzyszenia Robotnicze To- warzystwo Sportowe «Widzew» przeprowadzonej w dniach 13–15 VI 1961 r. przez insp. Wydziału Spraw Wewnętrznych – Prezydium dzielnicowej Rady Narodowej Łódź – Widzew, ob. Ireneusza Bajerskiego na podstawie upoważnienia z dnia 12.VI.1961 r. L.dz.I-8/18/61.

Archiwum Państwowe w Łodzi, Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej Łódź Śródmieście, Wydział Spraw Wewnętrznych. Sygn. 751. Akta Klubu Sportowego «Tramwajarz» 1957–1966. K. 233. Sprawozdanie.

Archiwum Państwowe w Łodzi, Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej Łódź Śródmieście, Wydział Spraw Wewnętrznych. Sygn. 766. Sprawozdanie Łódzkiego Okręgowego Związku Lekkiej Atletyki 1958 r.

Archiwum Państwowe w Łodzi, Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi. Sygn. 1301. Sprawozdania z zakresu kultury fizycznej 1953–1959. K. 93. Informacja Łódzkiego Komitetu Kultury Fizycznej z działalności Klubów i Związków Sportowych.

Archiwum Państwowe w Łodzi, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej i Urząd Wojewódzki w Łodzi. Sygn. 682. Protokół Nr XXXIII posiedzenia Prezydium WRN z dnia 28 sierpnia 1956 r., k. brak, Uchwała Nr XXXIII/342 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lodzi w sprawie powołania Wojewódzkiego Komitetu Kultury Fizycznej w Łodzi.

Archiwum Państwowe w Łodzi, Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej – Zarząd Wojewódzki w Łodzi. Sygn. 41/17. Protokóły z posiedzenia Prezydium i posiedzeń plenarnych 1957–1967. K. 6. Protokół z Kon- ferencji Wojewódzkie Założycieli Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej odbytej w dniu 29.VI. br. w sali Konferencyjnej Zarządu Wojewódzkiego Związku Samopomocy Chłopskiej przy ul. Narutowicza Nr 59 z następującym porządkiem obrad.

Archiwum Zakładowe Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi, Urząd Miasta Łodzi, Wydział Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki, sygn. 188/3, Związkowy Klub Sportowy «Metalowiec» w Łodzi, nr rej. 6, za okres 1958– 1995. K. 3. Sprawozdanie z przebiegu działalności Związkowego Klubu Sportowego «Metalowiec» za okres od dnia 15 lutego 1957 do dnia 31 grudnia 1957 r.

Archiwum Zakładowe Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi, Urząd Miasta Łodzi, Wydział Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki. Sygn. 188/6. Klub Sportowy «Energetyk» w Łodzi. Nr rej. 6, za okres 1957–1996. K. 1. Pro- tokół z pierwszego posiedzenia Zarządu Klubu Sportowego «Energetyk» odbytego w dniu 20 lutego 1957 r.

Archiwum Zakładowe Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi, Urząd Miasta Łodzi, Wydział Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki. Sygn. 188/8. Klub Sportowy «Budowlani» w Łodzi za okres 1957–1995. K. 2. Protokół z zebrania zasłużonych działaczy sportowych w celu założenia Klubu Sportowego «Budowlani». Odbytego w dniu 1 marca 1957 r.

Archiwum Zakładowe Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi, Urząd Miasta Łodzi, Wydział Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki. Sygn. 188/9. Łódzki Klub Sportowy za okres 1957–1996. K. 6. Protokół z przeprowadzo- nej w dniu 26 marca 1958 r. lustracji stowarzyszenia Pm. Łódzki Klub Sportowy z siedzibą w Łodzi przy ul. Zakątnej Nr 82.

Archiwum Zakładowe Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi, Urząd Miasta Łodzi, Wydział Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki. Sygn. 188/63. Konstantynowski Klub Sportowy «Włókniarz» za okres 1957–1978. K. 12. Protokół z Walnego Zebrania członków Koła Sportowego «Włókniarz» i Koła Sportowego «Start».

Archiwum Zakładowe Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi, Urząd Miasta Łodzi, Wydział Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki, sygn. 188/94, Międzyzakładowy Robotniczy Klub Sportowy «Włókniarz» w Pabianicach za okres 1957–1973. T. I.

Bogusz, A. (1995). Sokolstwo Łódzkie 1905–1995. Łódź: Muzeum Historii Miasta Łodzi. S. 107.

Czy dojdzie do zjednoczenia? (1957, 7 stycznia). Express Ilustrowany, 5. S. 6.

Czy jesteś za, czy przeciw połączeniu okręgowych związków sportowych? (1956, 27 grudnia). Głos Robotniczy, 307. S. 4.

Dekret Rady państwa z dnia 18 stycznia br. stwarza lepsze warunki rozwoju kultury fizycznej w Polsce. (1956, 1 lutego). Przegląd Sportowy, 14. S. 2.

Dotychczasowe sekcje muszą utworzyć związki sportowe. (1957, 7 lipca). Express Ilustrowany, 160. S. 6.

Działacze nie mogą dojść do porozumienia, a szermierka czeka. (1957, 26 lutego). Głos Robotniczy. 49. S. 4.

«Energetyk» nawiązuje do pięknych tradycji. (1957, 9 lutego). Dziennik Łódzki. 34. S. 6.

Friszke, A. (2003). Polska. Losy państwa i narodu 1939–1989. Warszawa: Iskry. S. 215–218.

Głosujemy za wspólnym ŁOZB. (1957, 4 stycznia). Express Ilustrowany. 3. S. 6.

Godlewski, P. (2006). Sport w Polsce na tle politycznej rzeczywistości lat 1944–1956. Poznań: Wydawnictwo AWF w Poznaniu. S. 368.

Jaroszewski, J. (2018). Stalinizacja sportu w województwie łódzkim w latach 1949–1956. Kultura fizyczna. Prace naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. 17(2). 85–100. Pobrano z: http://dx.doi.org/10. 16926/kf.2018.17.15

KS Tramwajarz z osobowością prawną. (1957, 5 lutego). Dziennik Łódzki, 30. S. 6.

Lesiakowski, K. (2019). Gomułkowska rzeczywistość. Łódź w latach 1956–1970. Łódź: Wydawnictwo Uni- wersytetu Łódzkiego. S. 128.

List otwarty w sprawie zwołania ogólnopolskiej narady aktywu sportowego. (1956, 24 października). Przegląd Sportowy, 128. S. 1.

ŁKS redivivus. (1957, 12 lutego). Przegląd Sportowy, 19. S. 2.

Łódzki Okręgowy Związek Szermierczy obejmuje kierownictwo i opiekę nad sportem szermierczym w Łodzi i województwie. (1957, 25 czerwca). Głos Robotniczy, 150. S. 4.

Na apel «sokoła» setki starych działaczy deklarują chęć współpracy. (1957, 23 lutego). Dziennik Łódzki. 46. S. 6.

Nad czym radził łódzki aktyw sportowy. (1956, 8 grudnia). Dziennik Łódzki. 294. S. 6.

Nowa struktura sportu związkowego. (1956, 18 października). Express Łódzki. 249. S. 6.

Nowakowski, A. (2005). Zarządzanie kulturą fizyczną w Polsce w latach 1944–2001. Rzeszów. S. 50.

Od poniedziałku – akcja rekrutacji członków ŁKS. (1957, 19 stycznia). Dziennik Łódzki. 16. S. 8.

Partia pomoże ruchowi sportowemu zwalczać trudności w upowszechnianiu kultury fizycznej. (1957, 16 grudnia). Przegląd Sportowy. 194. S. 2.

Pasko, A. (2012). Sport wyczynowy w polityce państwa 1944–1989. Kraków: Avalon. S. 195, 198.

Plenum GKKF przyznało rację. (1956, 26 października). Przegląd Sportowy. 129. S. 2.

Po liście otwartym i uchwale Plenum GKKF w sprawie ogólnokrajowej narady Przegląd Sportowy rozmawia z przewodniczącym Włodzimierzem Reczkiem. (1956, 26 października). Przegląd Sportowy. 129. S. 1.

Powrót do ŁOZPN. (1956, 7 listopada). Dziennik Łódzki. 267. S. 6.

Próchniak, L., Wróbel, J. (red.). (2006). Łódź w latach 1956–1957. Warszawa: IPN Oddział w Łodzi.

Przy KŁ PZPR powstała komisja do spraw sportu i turystyki. (1957, 27 lutego). Dziennik Łódzki. 49. S. 6.

Reaktywować czy nie? (1957, 15 lutego). Głos Robotniczy. 40. S. 4.

Reaktywowanie P.T.C. (1957, 16 lutego). Dziennik Łódzki. 40. S. 6.

Rehabilitacja działaczy PTC. (1957, 29 stycznia). Głos Robotniczy. 25. S. 4.

Reorganizacja łódzkiego sportu nabiera rozmachu. (1957, 11 stycznia). Przegląd Sportowy. 4. S. 2.

Ryba, B. (1989). Podstawy organizacji kultury fizycznej. Poznań: Wydawnictwo AWF w Poznaniu. S. 67.

Silny związek lekkoatletyczny. (1958, 12 kwietnia). Dziennik Łódzki. 86. S. 6.

SKS „Społem” reaktywowany. (1957, 20 lutego). Głos Robotniczy. 44. S. 4.

Słusznie, ale nie konkretnie. (1957, 2 marca). Przegląd Sportowy. 29. S. 1–2.

Stefanik, R. (2018). Sportowcy w kolumnie marszowej. Organizacja socjalistycznej kultury fizycznej w Szczecinie w latach 1945–1961. Szczecin: IPN Oddział w Szczecinie.

Szymański, L. (1996). Ze studiów nad modelem kultury fizycznej w Polsce Ludowej 1944-1980. Wrocław: Wydawnictwo AWF we Wrocławiu.

Szymański, L. (2004). Kultura fizyczna i turystyka w polityce Polski Ludowej 1944–1989. Wrocław: Wydawnictwo AWF we Wrocławiu.

Świat sportowy z napięciem oczekuje wyników krajowej narady. (1957, 24 lutego). Przegląd Sportowy. 27. S. 1.

U progu 1958 roku. (1958, 2 stycznia). Dziennik Łódzki. 1. S. 6.

W Łodzi powstał komitet organizacyjny T. G. «Sokół». (1957, 10–11 lutego). Dziennik Łódzki. 35. S. 8.

WKKF przeprowadza rehabilitację działaczy. (1956, 13 listopada). Dziennik Łódzki. 272. S. 6.

Wrócili do klubu. (1956, 12 listopada). Express Łódzki. 271. S. 8.

Wstrząsy w łódzkiej szermierce. (1957, 14 marca). Głos Robotniczy. 63. S. 4.

Z ogólnopolskiej narady aktywu sportowego. (1957, 28 lutego). Dziennik Łódzki. 50. S. 4.

Z sali obrad WKKF. (1956, 14 grudnia). Dziennik Łódzki. 299. S. 6.

Za czy przeciw połączeniu sekcji sportowych WKKF i ŁKKF. (1956, 17 grudnia). Głos Robotniczy. 300. S. 4.

Za powołaniem do życia związków okręgowych wypowiedzieli się wszyscy członkowie ŁKKF. (1956, 16 listopada). Dziennik Łódzki. 274. S. 6.

Zgoda buduje, niezgoda rujnuje, czyli o szermierzach województwa i Łodzi słów kilka. (1957, 6 lutego).
Dziennik Łódzki. 31. S. 6.

Downloads

Published

2020-07-01

Issue

Section

Historical, philosophical, juristic and organizational problems of physical culture

How to Cite

Przemiany w sporcie łódzkim po 1956 r. (2020). Physical Education, Sport and Health Culture in Modern Society, 2 (50), 44-52. https://doi.org/10.29038/2220-7481-2020-02-44-52